Door op 9 oktober 2016

Marktwerking en eigen risico zorgkosten

Is het “Nationaal Zorgfonds” het “Terug naar het ziekenfonds” zoals in twee bijdragen in Trouw werd betoogd of zijn er tussenwegen om van marktwerking en het eigen risico in de zorg af te komen? Die discussievraag houdt het Ouderen Netwerk van de PvdA bezig.

Schaalvergroting geeft vanuit bedrijfskundig perspectief altijd aanvullende coördinatiekosten en daarmee bureaucratie, ongeacht of dit nu de overheid is of een marktpartij. De verzekeringsmaatschappijen zijn oligopolies en bij een nationaal zorgfonds is het een monopolie maar dat zal in de praktijk weinig verschillen met de vele aanvullende regels die er zijn voor de verzekeraars. Het tegenargument dat een nationaal fonds “Terug naar het ziekenfonds” is in de zin van bureaucratie lijkt onjuist, omdat marktpartijen ook steeds meer samen gaan en een bureaucratie vormen maar dan in de markt met veel marketing kosten en hogere beloningen voor managers. Dat de markt in deze beter is, is nog maar de vraag. En als fout gaat zijn de bedrijven te groot om om te vallen zoals bij de banken en betalen we als burgers alsnog de rekening voor al die marketing en managementkosten. Het gaat wel fout als je politieke en bedrijfsmatige zaken door elkaar haalt. Schumacher van ‘Small is beautiful’ stelt dan ook dat je best collectieve goederen door de overheid kunt laten voortbrengen maar dat de bedrijfsvoering niet door de politiek beïnvloedbaar moet zijn. “Terug naar het ziekenfonds” heeft hier een punt dat als we de marktwerking uit de zorg willen halen de bedrijfsvoering zodanig moet worden dat niet elke week er via een vragenuurtje van de Tweede Kamer weer ander beleid komt waar niet over is nagedacht. Zorg is iets wat we als basisvoorziening nodig hebben in de samenleving en geen speelbal voor politieke doelen.

Bij een goede bedrijfsvoering kan het niet anders dan dat de zorg beter kan voor minder geld. “Nationaal Zorgfonds” wijst terecht op het overstapcircus dat niet alleen administratief veel geld kost maar ook aan reclame en ‘advies’-kosten. Daarbij zijn topsalarissen bij verzekeraars hoger en moeten die verzekeraars winst maken. Verder vraagt onze nieuwe Nobelprijswinnaar terecht om meer geld voor fundamenteel onderzoek, maar we moeten wel nadenken hoe we dat doen om te voorkomen dat de farmaceutische industrie later met de winst er vandoor gaat. Dat neemt niet weg dat zorgkosten ook in de toekomst zullen blijven toenemen zoals “Terug naar het ziekenfonds” terecht stelt. Als er meer mogelijkheden zijn om je gezondheid te verbeteren dat zullen meer mensen daar gebruik van maken en we worden steeds ouder en maken dus langer gebruik van de zorg. Daarbij blijft goede zorg een relatief arbeidsintensieve sector waardoor de kosten door robotisering en automatisering minder snel af zullen nemen dan in andere sectoren zoals bijvoorbeeld bij banken. We moeten ons dus niet rijk rekenen met een zorgfonds en snel roepen dat het eigen risico weg kan lijkt dan ook wat voorbarig. Dat wil niet zeggen dat we er niet serieus naar moeten kijken als mensen daardoor de basiszorg niet meer krijgen.

“Terug naar het ziekenfonds” maakt een onterechte verwijzing naar de WMO, de ‘ellende van de zorg naar de gemeente brengen’. Zeker daar zijn invoeringproblemen, zoals bij elke reorganisatie en daar moet je aan werken. Maar de filosofie erachter is goed. Invoeringsproblemen zijn geen argument om met het huidige systeem door te modderen, maar om met een doordacht punt op de horizon een doortimmerd transitieplan te maken met een beter tijdspad dan bij de WMO. Hetzelfde artikel maak terecht melding van een binding met de regio en de ledenraad die bij het ziekenfonds aanwezig was. Die betrokkenheid is nu weg en krijg je ook niet terug met dit “Nationaal Zorgfonds”. Dat is juist maar geen argument om niet na te denken over het verwerpen van marktwerking in de zorg. Maar dan wel met een visie waarbij de burger meer in te brengen heeft in de zorg. Het zou dom zijn om nu eerst een centrale gestuurde organisatie op te zetten om over 10 jaar weer tot de ontdekking te komen dat het niet werkt en een WMO II te organiseren. We horen nu toch onderhand met HBO, woningbouwcorporaties etc. te weten dat die grootschaligheid niet werkt. Zorg dan dat je de het gelijk zo organiseert dat burgers weer betrokken zijn.

Het verhaal dat de wachtlijsten ten tijde van het ziekenfonds terug komen lijkt dan ook wat overtrokken. Breng de zaak terug naar de burger en dan zal erg veel mogelijk zijn met behulp van de nieuwe media en ICT. Het is wat wrang te constateren dat dit eigenlijk de hartenkreet is van Pim Fortuyn, maar dat die door nakomelingen à la Wilders alleen nog maar wordt genoemd in het kader van racistische uitspraken.

Kortom het ONP staat open in de discussie over de marktwerking en de kosten in de zorg en is zelfs bereid om het werk van Fortuyn te herevalueren als dat tot betere resultaten leidt voor de burger.