Euro, rekenrente en pensioenafdracht van jongeren

In zijn populair geschreven ‘De Euro’ geeft Nobelprijswinnaar Stiglitz aan hoe ondoordacht het is dat de Europese Centrale Bank zich voornamelijk bezighoudt met het bestrijden van de inflatie. Elke econoom weet dat de ECB, vaak omdat politici het laten afweten, politiek bedrijft. En die politiek is neo-liberaal.

Lage rente is volgens de ECB goed
De ECB houdt de rente laag in de veronderstelling dat bedrijven dan weer gaan investeren en de economie opbloeit. Overheden (die zouden kunnen stimuleren) moeten zorgen dat hun schuld zo laag mogelijk is en zich niet bemoeien met de markt. Ambtenaren en politici weten niet wat goed is voor de mensen. De markt met ondernemers en managers creëert vanzelf de optimale situatie voor burgers.

Lage rente is echter problematisch voor pensioenfondsen
Bij die lage rente ligt precies het pijnpunt voor pensioenen. Dit kunstmatig laag houden van de rente om de markt te gerieven zorgt voor een onredelijk lage rekenrente t.o.v. de beleggingsopbrengsten van de pensioenfondsen. Door de, op basis van de rekenrente berekende, dekkingsgraad vindt er geen indexering plaats of wordt er op pensioenen gekort.
Met een betere rente is dit deels te voorkomen. Daarmee is m.i. niet gezegd dat erg hoge rentes snel terug komen.

Solidariteit tussen ouderen met een erg laag en een hoger pensioen gewenst
Enige terughoudendheid is geboden, waarbij solidariteit tussen ouderen met een erg laag en een hoger pensioen een goede zaak lijkt. Het is correct dat veel ouderen het nu goed hebben omdat ze in een goede tijd leefden. Dus een algemeen medelijden met arme oudjes zoals vroeger is misplaatst, maar armoede onder een vrij grote groep ouderen is nog niet verdwenen. De vraag is of dat een taak is voor pensioenfondsen of dat de overheid dat met fiscale regels op moet lossen. Pensioenfondsen zijn niet voor inkomensherverdeling, maar voor deugdelijk verzekeren, waarbij ze zouden moeten kunnen rekenen op een degelijke overheid met een goede sturing op de rente.

Gebrek aan (vaste) banen beperkt pensioenopbouw
Het tweede element is pensioen voor jongeren. Stiglitz betoogt dat het EU beleid en de Euro meer werkloosheid tot gevolg heeft dan nodig. En daar ligt het probleem voor de jongeren. Ons pensioenstelsel is een van de beste ter wereld en er is geen probleem als iedereen netjes werkt met betaling van pensioenpremie. Het blijkt dat het EU beleid niet in staat is dat te bewerkstelligen. Bedenk daarbij dat het bij ons relatief goed gaat t.o.v. Spanje, Griekenland en Portugal die door de Euro tot de bedelstaf zijn gebracht met een slechter pensioensysteem. Maar ook in Nederland zijn we met alle goede bedoelingen nog niet in staat om diverse vormen van flexwerk om te zetten in fatsoenlijke banen inclusief pensioenafdracht.

Laat EU het pensioentekort van jongeren aanvullen 
Het lijkt me onredelijk het spaargeld van ouderen, samengebracht in pensioenfondsen nu over te hevelen naar andere leeftijdsgroepen onder de noemer solidariteit tussen leeftijdsgroepen. Als EU en overheid, zoals Stiglitz stelt door slecht neo-liberaal beleid, jongeren niet van een goede baan kan voorzien, waarom moet de gepensioneerde dan worden gekort bij het uitbetalen van hun gespaarde pensioengeld? Voor jongeren, omdat die in de toekomst misschien te weinig pensioen op hebben opgebouwd? Laat de ‘vervuiler’, de EU, betalen en niet de gepensioneerde.

Een betere verdeling van arbeid en inkomen helpt de jongeren beter
Ook hier is voorzichtigheid geboden. We zien nu veel ontslagen bij banken en in de toekomst zal  wereldwijd door mechanisering en automatisering de werkgelegenheid nog meer afnemen. Dat wil niet zeggen dat de pensioenleeftijd terug moet naar 65 jaar om banen te creëren voor jongeren. Mensen worden ouder en kunnen dus langer deel uit maken van het maatschappelijk arbeidsproces. De vraag is of de verdeling van arbeid moet blijven zoals die nu is, of we de industrieën zoals we die kennen moeten blijven steunen (industriebeleid) en vooral of de inkomensverdeling deugt zoals die nu is. Maar dat is niet primair een pensioenprobleem. Het is wel een probleem dat heel moeilijk oplosbaar wordt binnen de huidige EU. Ik zag dat Dijselbloem van Stiglitz zijn boek cadeau kreeg. Het lijkt me goed de lessen PvdA-breed ter harte te nemen en de neo-liberale politiek van de EU om te buigen voordat burgers daar nog meer last van krijgen en met Wilders en Co de hele Unie afschieten.

————–

Lees ook mijn bijdrage tijdens het ONP symposium “Een rechtvaardig pensioenstelsel voor nu en straks” op 21 maart 2016, waar ik mijn stellingen over de rekenrente en werkgelegenheid toelichtte.

Boek: ‘De Euro’, door Joseph E. Stiglitz; uitgever Atheneum; ISBN: 9789025300876